айылбас — (Монғ.) жүгеннің жақтауын бекітетін темір … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
доғабас — зат. Белдіктің, айыл тұрманның бір жақ басына бекітілетін дөңгелек не имек дәнекер металл бөлшек; айылбас … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
доға — 1. (Қост.: Жанг., Аман.; Жамб.: Қорд., Мер., Луг., Шу) айылбас. Менің айылымның д о ғ а с ы үзіліп түсіп қапты (Қост., Жанг.). 2. (Жамб.: Қорд., Мер., Луг., Шу) үзеңгі, тартпа және белдіктің басына өткізетін темір. 3. (Алм.: Жам., Еңб қаз.)… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
тоға — 1 (Монғ.) кастрөл. Нанды т о ғ а ғ а пысырамыз (Монғ.). Ахмет пен Сағадайдан басқалары тас ошақ жасап, қара құмақ тұтатып, жұқа ақ т о ғ а ғ а шай қайната бастады (Церендор., Е. ул., 38). [Монғол тілінде тогоо қазан (Монғ. қаз. сөз., 1954, 182)]… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
үшақа — 1 (Шымк., Арыс; Қ орда, Арал) айылбас, белбеудің тұтқасы. Оның белбеуінің ү ш а қ а с ы сынып қалыпты Қ орда., Арал). Белбеудің ү ш а қ а с ы тиіп кетті (Шымк., Арыс) 2 (Шығ.Қаз.: Зайс., Күрш., Тарб.) үш тармақты ағаш айыр. Ү ш а қ а м е н шөп… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
ысырма — Қ орда., Арал) ұзарту, қысқарту үшін айылбасқа тағылған қайыс. Ат жақсы тойынған екен, тартпаның ы с ы р м а с ы н біраз босатып қой Қ орда., Арал) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
айылтоға — зат. сөйл. Айылбас. Айылдың екінші жағы (ұшы) а й ы л т о ғ а ғ а еніп, ондағы тілше арқылы бекиді (Қаз. этнография., 1, 99) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
жырымды — сын. Жырымы бар, жырым жасалған. Айыл сонымен қатар ж ы р ы м д ы және жырымсыз болып екі түрге бөлінеді. Ж ы р ы м д ы түрі айылбас, алақан, жырым деген үш бөлшектен құралады (Ж. Бабалықұлы, Ер қанаты, 275). Ж ы р ы м д ы айылдың алақаны 40 50… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
тілше — зат. Айылбастың бір жағына бекітіліп, тартпаның екінші ұшындағы тесіктердің біріне кіріп, тұратын ұзынша жұмыр темір. Айылдың екінші жағы айылбасқа//айылтоғаға еніп, ондағы т і л ш е арқылы бекиді (Қаз. этнография., 1, 99) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
шеттік — зат. Ердің екі артқы қапт алындағы құйысқан ұшт ары бекітілетін айылбас, жырым немесе доға, қайысбау. Кейбір ерлердің, көбінше әйел ерлерінің алдыңғы қапталында да ш е т т і к болады (Ата салты., 104) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
